Konut Üretiminde Tünel Kalıp Teknolojisi

Tünel Kalıp Teknolojisi

Tünel Kalıp Teknolojisi, betonarme yapılarda taşıyıcı duvar ve döşemenin bir defada dökülmesine olanak veren tünel şeklindeki çelik kalıplar sistemidir. Bu sistemde duvar ve döşeme beraberce yerinde dökülmektedir. Bu yönüyle geleneksel yapım tekniklerini andırmasına karşın, sistemin nitelikleri gereği beraberinde ön yapımlı (prefabrike) bazı yapı elemanlarının kullanımını gerektirdiği için yarı-ön yapımlı diye anabileceğimiz bir sistemdir. Bu sistemde cephe elemanları, merdivenler, sahanlıklar, bölme duvarlar, bacalar v.b. ön yapımlı olarak; yerinde dökülen ana yapıyla birleştirilip kullanılmaktadır.

Tünel kalıp çelik olduğu için düzgün yüzeylidir. Kesin boyutludur. Her defasında kalıpçıların ölçümlemedeki becerisine bağlı kalınmadan, standart yükseklik ve açıklığı kolaylıkla elde etmek olasıdır. Bu sistemde kür yoluyla, betona kısa sürede gerekli mukavemet verilebildiğinden, kalıbı çok kısa süre sonra sökmek, yine kısa sürede kurarak yeniden beton dökmek, hatta bir üst kata başlamak hiç de zor değildir.

Konut Üretiminde Tünel Kalıp Teknolojisi`nin Sağladığı Yararlar;

1- Üretim Hızı

Tünel kalıp teknolojisindeki üretim hızı, Ülkemizde en yaygın şekilde uygulanan geleneksel yapım teknolojilerine göre çok yüksektir. Orta büyüklükteki bir konutun kalıbı, bu sistemde yarım günde kurulup hazırlanmakta ve aynı gün betonu dökülerek bitirilmektedir. Ertesi gün kalıbın dökülerek yeniden kurulması ve yeniden beton atılması olanaklıdır. Yirmi dört saatlik dönüşümlerle (rotasyonla) kullanılabilen bu kalıpların içine; önceden kapı ve pencere kasaları, elektrik boru ve buatları da yerleştirilebildiğinden daha sonra yapılacak işler, ilk döküm sırasında bitirilmiş olmaktadır.

Klas.k anlamda iş ve kalıp iskelesi gerektirmemektedir. Bu sistemin kendine özgü ve son derece pratik iskeleleri bulunmaktadır. Dolayısıyla bu bakımdan bir zaman harcanması söz konusu değildir.

Beton yüzeyler (duvar ve tavan) çok düzgün ve pürüzsüz olduğundan sıva gerektirmemektedir. Dolayısıyla ne tavanlar için, ne de dış cephe için iş iskelesine gereksinme duyulmamaktadır. Böylece bu işler olmadığı için zaman kazancı olmaktadır.

Cephe elemanları, bölme duvarlar, merdivenler, sahanlıklar, kalorifer, çöp ve mutfak bacaları ön yapımlı olduğundan kısa sürede yerine monte edilmekte ve burada da önemli ölçüde zaman kazancı olmaktadır.

Çelik kalıp sisteminin niteliğinden ötürü, bütün ölçüler son derece hassas olduğundan birçok üretim standart olarak önceden yapılabilmekte veya alınabilmektedir. Yerine uydurma veya alıştırma problemleri olmadığından, bitirme süresi kısalmaktadır.

2- Ekonomi

Yapım süresinin kısa oluşu, işgücü ve anaparanın belirli bir işe zun süre bağlı kalmasını önlemektedir. Ayrıca enflasyonun hızlı olduğu bir ülkede herhangi bir işin kısa sürede bitirilmesi maliyetleri düşürücü olabilmektedir.

Çelik kalıpların yüzlerce defa kullanılabilmesi, ilk yatırım yüksek olsa dahi sonuçta maliyeti düşürebilmektedir. İyi bir kullanım ve bakımla bu kalıplar bin defa kullanılabilmektedir.

Yapı maliyetindeki işçilik oranı geleneksel sistemle karşılaştırıldığında önemli derecede düşmektedir (%7-8).

Sistemin boyutlarındaki hassasiyet, kaba ve ince yapı bileşenlerinin standartlaştırılmasına olanak vermekte, böylece gerek üretim, gerekse montajda maliyet düşüşleri gözlenmektedir.

3- Kalite

Çelik tünel kalıpların sağlam oluşu ve yüzeylerin düzgünlüğü nedeniyle defalarca kullanılmasına karşın, elde edilen beton yüzeyi düzgün olmaktadır. Sıva istemediğinden bu bakımdan ortaya çıkacak bozukluklardan kesinlikle kurtulunmaktadır. Kapı ve pencere boşlukları, elektrik anahtar, priz ve buatları kalıbın hep aynı noktasına işlenmek zorunda olduğundan (işçi istese de, başka bir yönde bir cm dahi kaçıramaz), her kat veya dairede bu noktaları aynı konumda bulmak mümkün olmaktadır. Bir perde duvarın şişmesi, şakülünden kaçması söz konusu değildir.

Genel olarak yapıyı oluşturan bütün hacımlar ve elemanlarda ölçüler kusursuz ve kesindir. Kaba yapıyı tamamlayan; cephe ve bölme elemanları, merdivenler, bacalar v.b. ön-yapımlı olduğundan, bunların kalitelerinin de yüksek olacağı kuşkusuzdur. Yine ölçülerdeki bu hassasiyet dolayısıyla; yapıyı tamamlayan kapı, pencere, dolap, basamak, denizlik, korkuluk, küpeşte v.b. elemanların standardizasyonu ve buna bağlı olarak fabrikasyonu, genel kalitenin yükselmesi sonucunu doğurmaktadır.

4- Uygulamada Kolaylık

Tünel kalıp teknolojisi karmaşık değildir. Nitelikli işçi gereksinimi azdır, kurum ve sökümü basittir. Demir ve betonun bulunduğu her yerde kolayca uygulanabilir. Teknoloji gereği olarak kullanılan kule vinç yalnızca kalıp kurum ve sökümünde değil; donatının, betonun, ön yapımlı elemanların ve öteki bütün ince malzemelerin taşınmasında ayrıca kolaylık sağlamaktadır. Perde ve döşeme halindeki uygulamadan dolayı hasır çelik kullanımı işçiliği oldukça kolaylaştırmaktadır.

5- Güvenlik

Taşıyıcı duvarların ve döşemelerin bütün halinde ve tek işlemle dökülmesi sonucu, tek parça (monolitik) bir yapı elde edilmektedir. Tek parça yapı sistemi, deprem bölgeleri için en elverişli sistemlerden biridir.

Beton duvar ve döşemeler yangına karşı tam dayanıklıdır.

Tünel Kalıp Sisteminin Uygulanması

Tünel kalıp sisteminde temel eleman bir dikey, birde yatay panodan oluşan yarım tüneldir(x). İki yarım tünel elemanı birleşerek bir üniteyi oluşturur (Resim:1). Tünel tamamlanıp döşemede betonu atıldıktan sonra (Resim:2) üzerine tünel kalıp kurulur (Resim:3). Demir donatı ve tesisat işlenir. Duvar ve döşeme üzerinde boşluklar var ise (kapı, pencere, baca v.b.) buralarda betonu dolduran özel elemanlar (rezervasyon kalıpları) yerine takılır. Döşeme ve duvarların betonu beraberce ve bir kerede dökülür. Soğuk havalarda bir taraftan beton tünel kalıp içinden ısıtılırken, diğer yandan da döşemenin üstü yalıtım plaklarıyla kapatılarak korunur. Böylece betonun kısa sürede sertleşmesi ve belirli bir mukavemete erişmesi dolayısıyla, ertesi gün önce dış kalıplar sökülür, sonra yarım tünellerden bir tanesi düşürülerek. (Krikolar üzerinde duran kalıp indirilerek tekerlekler üzerine basar) tekerlekleri üzerinde dışarıya doğru çekilir. Bu sırada ünitenin öteki yarısı döşemeyi desteklemeye devam etmektedir. Çıkarılan yarım tünelin yerine döşemeyi desteklemek için ayarlı çelik dikmeler yerleştirilir (Resim:4) ve öteki yarım tünel de düşürülür ve çekilerek dışarıya alınır. Tünel kalıbın sökülerek çıkarılabilmesi için, bu kalıpla betonu dökülen hacmin mutlaka bir tarafının açık olması gerekir. Böylece yapının cephesinde açık kalan hacimler, sonradan ön yapımlı (prefabrik) elemanlarla kapatılır. Önceden hazırlanmış olan bölme duvar, düz veya çiçeklikli balkon ve cephe parapetleri, merdivenler, sahanlıklar, bacalar v.b. yerlerine takılır.

Tünel kalıp sistemi bir hızlı yapım sistemidir. Bu sistemin en önemli özelliklerinden biri 8 saatlik çalışma ile ve 24 saatlik rotasyonlarla bir iş programı uygulanabilmesidir. 100 m2 civarındaki bir konut biriminin tünel kalıpla yapıldığını varsayarsak 8-10 kişilik bir tünel kalıp ekibi, bir elektrik tesisatçısı ve iki kişilik soğuk demirci ile sabahtan öğleye kadar 4 saatlik süre içerisinde tünel kalıp bir önceki yerinden sökülerek yeniden kurulmakta ve öğleden sonraki süre içerisinde betonu dökülmektedir. Kış aylarında ısıtma yaparak yaz aylarında ise ısıtmadan, kalıp, ertesi gün sabah yeniden kurum için sökülebilmektedir. Bu büklükteki bir konut birimi için 10-12 parça kalıbın yeterli olduğunu söylersek işlerin ne denli hızlı yürütüleceğini daha iyi anlamış oluruz. Kullanılacak kalıp sayısını proje, konut miktarı, inşaat süresi belirlemektedir. Bu değerlendirmeler ışığında tek tünel kalıp takımı ile günde bir daire üretilebilmekte, daha fazla üretim için tünel takımını artırmak gerekmektedir.

Tünel Kalıp Teknolojisinin Diğer Özellikleri

Tünel kalıp sistemi ile yapım, özellikle konut gibi birbirini tekrarlayan birimlerden oluşan yapılarda niteliksiz işçi ile yürütülebilmektedir. Bunun bir nedeni kalıbın sadeliği ile her detayın kalıp üzerinde çözülmüş olmasıdır. İşçilerin arasında yapılacak (sökümcü, kurumcu, rezervasyon işleri, tesisat ve soğuk demir işleri gibi) iş dağıtım organizasyonu kimin ne zaman ne yapacağını bilmesini ve işe yeni başlamış bir işçinin kısa zamanda yetişmesini sağlamaktadır. Yapım sürecinin başındaki sıkı denetim ile bu sağlanabilmekte ve giderek teknik kontrol-mühendislik hizmetleri bile minimuma inebilmektedir.

Tünel kalıpla elde edilen yapılar depreme dayanıklı tek parça yapılardır. Betonarme betonu olarak normal B225 betonu kullanılmaktadır. 1 m2 planda 0.310 – 0.320 m3 beton dökülmektedir. Teçhizat olarak ise işçiliği olumlu yönde etkileyen hasır çelik kullanılmaktadır. Yüksek katlı inşaatlarda prefabrike ve geleneksel sistemlere göre daha az teçhizat yeterli olmaktadır.

Tünel kalıp sistemi ile elde edilen yapılarda ekonomik açıklıklar üç metreden altı metreye kadar olup, günlük rotasyon için en uygun yapı alanı 70 m2 ile 150 m2 arası değişmektedir. Konutun gereksinimi olan açıklıklar ve birim m2`lere ilişkin bu uygunluk nedeni ile, tünel kalıp sistemi ülkemizdeki konut açığını karşılamakta en akılcı yollardan biri olmaktadır. Ayrıca tünel kalıbın kullanımındaki üretim alt sınır ile üst sınırı arasındaki değişken olabilirlik, belirlenen konut miktarı ne olursa olsun bu üretime uygun bir teknoloji olmasını sağlamaktadır. Bu sistemin rant olabilmesi için alt sınır 100 konut biriminden az olmamalıdır. Üst sınır istenilen miktara çıkabilir. Esasen kalıbın ömrü 1000 kez kullanılabilecek kapasitededir. İyi bir bakım ve ufak tefek onarımlarla bu ömür daha da arttırılabilir.

Firmamızın bu teknoloji ile yapmış olduğu konutlarda yalıtım sorunları da teknolojinin getirdiği avantajlardan yararlanılarak çözümlenmektedir. Dış cephe duvarları, pencere alt ve üst bantları, ısı yalıtımı için prefabrik sandviç elemanların bu yüzeylere montajı ile veya tünel kalıp içinde beton dökümünden önce montaj yolu ile sağlanmaktadır. Böylelikle 40 cm`lik çift taraflı sıvalı bir tuğla duvarın sağlayabileceği ısı yalıtımı 5 cm`lik bir kalınlık içinde çözümlenebilmektedir. Ayrıca doğrama detayları çift cama göre çözümlenerek ısı kaybı en aza indirilmiştir. Cephe giydirme elemanlarının montajı sırasında ek yerlerini özel detaylar geliştirerek su ve ısı yalıtımı da ayrıca çözülmektedir.

Sistemin makine ve teçhizat olarak dışa bağımlı bir yönü bulunmamakla beraber, hatırı sayılır bir ön yatırımı vardır. Ancak belli sayıda bir üretim amaçlandığında ve iyi planlandığında, yapımda hızın yanında ekonomide sağlanmaktadır.

Sisteme uygun planlama ve yapma gereği ise mimariye ayrı bir disiplin getirmektedir. İlk bakışta planlamada esnekliği kısıtlıyor gibi görünmekle beraber, alışkanlık kazanıldığında sonsuz esnek, ancak disiplinli bir sistem olduğu görülmektedir.

Tünel Kalıpla Yapılan Konutlar

Şirketimiz 1979 yılından bu yana kullandığı tünel kalıp teknolojisi ile büyük çoğunluğu Ankara`da, diğerleri Adana ve Mersin`de olmak üzere 1700`ün üstünde konut üretmiştir. Halen Ankara`da 3000 birimlik uydu-sitenin altyapı çalışmaları ilerlerken, İstanbul Fenerbahçe`de de 166 konutluk ayrı bir sitenin yapımına başlanmıştır. Libya`da ise 1200 konutluk bir sitenin yapımı sürdürülmektedir.

Tüm bu çalışmaların yanında, söz konusu teknolojinin yurda yayılması ve inşaat sektörünün hizmetine sunulabilmesi için Şirketimiz, Fransız OUTINORD lisansı ile tünel kalıp ve yan teçhizatını üreten bir fabrika kurmuştur. Yıllık 10000m2 ile faaliyete geçen bu fabrikanın ürünleri halen yurt içinde ve dışında kullanılmaktadır.

Standart tünel kalıp boyutları

1- Uzunluk : 2.50m-1.25m-0,625m vincin kapasitesine göre bu elemanlar 12.50m uzunluğa kadar birleştirilerek kullanılabilirler.
2- Yükseklik : 2.30m den 3.00m ye kadar
3- Genişlik : 1.05, 1.35, 1.65, 1.95, 2.25, 2.55, 2.85

Bu çeşit genişlik ve 28 değişik kombinasyonla 2.10 ile 5.70 arasında açıklıklar için standart tünel kalıplar elde edilebilmektedir. Bu boyutlar dışında kalan istekler özel kalıplar üretilerek karşılanır.

Sonuç

Buraya kadar yaptığımız açıklamalardan görüldüğü gibi tünel kalıp sistemi konut sorununun çözümünde oldukça ekonomik, esnek, hızlı bir sistem olarak ortaya çıkmaktadır. Esasen konut sorununun çözümü için yapım teknolojisinin seçimi çok önemli olmaktadır. Firmamız bugünkü durumu ile yılda ortalama 500 konutluk bir üretim gerçekleştirmektedir. Ancak yapı sektöründeki darboğaz finansman sorunları bu miktarı olumsuz yönde etkilemektedir. Tünel kalıp teknolojisi, üretim hızına paralel teknolojinin konut sorununun çözümünde bir araç olarak kullanılabilmesi için yeterli kaynak bulunması zorunludur.

Ülkemizdeki sanayileşme düzeyi bu sistemin kullanılabilmesi için gerekli boyutlara sahiptir. Bu şartların sağlanmasıyla ülkemizdeki konut sorununun bir boyutu halledilmiş olacak, teknoloji dışsatımı bile söz konusu olabilecektir.