Toprak Kayması ve Önleme Yöntemleri

1. HEYELANIN ÖNLENMESİ İÇİN YAPILMASI GEREKEN ÇALIŞMALAR

• Yamaç altı kenarına yük koymak ,

Kaydırıcı kuvvetlerin önüne geçmek ve etkilerini azaltmak için en pratik çözüm , yamaç alt bölümüne konulacak bir yükle hareketi durdurmaktır. Potansiyel kütle hareketinin büyüklüğüne bağlı olmakla beraber, hareketi önlemenin en kolay yolu , buraya taş duvar yapmaktır. Daha kalıcı çözüm için ise, betonarme, koruyucu duvar yapmak veya ana kayaya kadar inen, derin ve kuvvetli beton ya da çelik kazıklar çakmaktır.

• Yamaçların (şevlerin) korunması,

Dik yamaçların dış etkilerden ve özellikle de yüzey sularının büyük oranda sızmasından korunması gerekir. Yamaç yüzeylerinin aşınmasını önlemek için teraslama yapılmalı ve ağaçlandırılmalıdır. Yamaçlara suyu seven ve kökü derinlere kadar uzanan, dayanıklı çalı ve bodur ağaçlar dikilmelidir. Ayrıca şev yüzeyleri çimlendirilmeli, taş ve betonla örülmeli, püskürtme harç ve beton ile sıvanmalıdır.

• Yamaçların düzenlenmesi,

Kritik denge açısına ulaşan yamaçlarda , dengeyi bozacak ek yük ve kazıların etkisini yok etmek için eğim açısı küçültülmelidir. Yamaç üst basamağındaki ek yük kaldırılmalı, yamaç yüzeyi traşlanarak profil yatıklaştırılmalı, ya da teraslanmalıdır.

• İyi projelendirilmiş drenaj sisteminin oluşturulması ,

Heyelanların çoğu, doğrudan suyun etkisiyle ortaya çıktığından, çok iyi projelendirilmiş ve inşa edilmiş bir yer üstü ve yer altı suyu drenaj sisteminin oluşturulması gerekmektedir. Çünkü yüzey ve yer altı suları, çeşitli yolları şev içinden ve üzerinden uzaklaştırılınca, boşluk suyu basıncı azalmakta ve kohezyon artmaktadır. Böylece heyelanların önlenmesi konusunda drenaj sisteminin düzenlenmesi en önemli çözümdür.

• Yamacın, kütlenin kaymasına neden olan kısmının kazılması,

Yamaç boyunca kaymaya neden olan en etkin kısımların kaydırıcı kuvvetin etkisinin hafifletilebilmesi için, bilinçli bir biçimde kazılması, kayma geriliminin azalmasına neden olacaktır.

• Zemin sertleştirilmesi,

Heyelana hassas yamaçtaki malzemenin sertleştirilmesiyle, zeminin iç direnci artırılabilir. Bu yöntem genellikle akma biçimindeki harekette daha etkili olup, amaç tanelerin birbiriyle bağlanması yoluyla hareketin durmasını sağlamaktır. Bu yöntemle çimentolama, kimyasal madde kullanma, gibi daha birçok teknik çözüm yolları kullanılabilir.

• Kütle hareketleri konusundaki çalışma ve araştırmalara aralıksız olarak devam edilmelidir.

Heyelanların sık görüldüğü veya görülme şansının yüksek olduğu yerlerin topografik – jeolojik- hidrojeolojik, klimatik ve meteorolojik koşullarının ve bunlarla kütle hareketleri arasındaki ilişkilerin kapsamlı bir biçimde ortaya konması gerekir. Bunun için teorik ve uygulamalı çalışmalar beraber yürütülmelidir. Ancak bu çalışmalar sonucunda, herhangi bir alanın, heyelan ve diğer kütle hareketlerine karşı olan duyarlılığı ortaya konulabilir. Ayrıca o yerde daha önce heyelan olmuş ise, kayma yüzeylerinin ve yamaç davranışlarının belirlenmesi gibi bir çok bilgiyi içeren ve sağlıklı bir envanter çalışması da, bu çalışmaların bir parçasını oluşturmalıdır.

2. HEYELANIN ZARARLARININ AZALTILMASI İÇİN ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER

• Heyelana hassas yerler yerleşime açılmamalıdır.

Daha önce heyelan olayının görüldüğü alanlarda veya olması muhtemel olan yerlerde, yeni yerleşim alanları açılmamalı, var olan yerleşim yeri planı bir biçimde, oranın sosyo – ekonomik durumu da düşünülerek, başka bir yere taşınmalıdır.

• Yerleşim alanlarının heyelana duyarlı olup olmadığı belirlenmelidir.

Bazı bölgelerde ve büyük kentlerde bazı alanlar heyelan tehlikesi nedeniyle kullanım dışı bırakılmaktadır. Yani buralara yerleşim yasaklanmıştır. Bunlar gerçekten heyelan alanları ise doğru bir iş yapılmıştır. Ama iyice incelenmeden yasaklanan bu alanlardan dolayı büyük ekonomik kayıplar da görülebilmektedir. Buna karşın heyelan tehdidi altında olan alanların yerleşime açılması ve büyük yatırımların yapılması da, bir heyelan durumunda önemli ekonomik kayıplara, hatta can kaybına neden olacaktır. Bunun için çok hassas davranılması, yerleşim planının buna güre yapılması gerekir. Özellikle killi kayaçlardan oluşan yamaçlarda ve bu yamaçların eteklerinde yerleşim birimleri ve sanayi tesisleri kurulmamalıdır.

• Ulaşımda heyelan riski düşünülmelidir.

Kara ve demiryolu güzergah seçiminde heyelana karşı duyarlı alanlar göz önünde bulundurulmalıdır. Özellikle dağlık ve yükselti farkının fazla olduğu yerlerde, vadi yamaçları ve yamaç kenarları yol yapımında tercih edilen yerlerdir. Buraların litolojik ve iklim özellikleri heyelan oluşumu için uygunsa, diğer yamaç hareketleri yanında heyelan olayları da kaçınılmaz olacaktır. Bunun için çok kapsamlı bir çalışma yapılması gerekmektedir. Hem heyelanı önlemek, hem de zararlarını azaltmak için alınacak önlemlerin bir çoğu, diğer kütle hareketleri için de geçerlidir.