Döşeme Nedir ve Döşemelerin Görevleri Nelerdir?

DÖŞEMELER

Tanım:Binadaki katları birbirinden ayıran, üzerine gelen yükleri taşıyarak mesnetlere nakleden ve binaların yapımında kullanılan malzemeye göre betonarme, ahşap, çelik vb. malzemelerden yapılan yapı elemanıdır.
Döşeme tanımına doğrudan doğruya oturan (mesnetlenen), böylece yapılarda binanın en alt düzlemini oluşturan ve bu nedenle de zemine oturan döşemeler olarak adlandırılan yapı elemanları da katılmaktadır. Bu durumda bir binada konumları yönünden üç farklı döşeme türü ortaya çıkmaktadır. Bunlar aşağıdaki şekilde adlandırılabilirler:
a)     Alt döşeme (binanın toprak ile temasta olan döşemesi)
b)    Ara kat döşemeleri
c)    Çatı katı döşemesi (binayı üstten örten döşeme)
Burada bunlardan ilk ikisi ele alınarak incelenecektir. Alt döşeme, bir binanın zemin katının döşemesi veya bodrumlu bir binanın bodrum döşemesi olabilir. Ara döşemeler, en alt ve en üst döşemeler arasında bulunan döşemelerdir. En üst döşemede aslında bir tavanı (yani düz veya eğik bir çatı planını) tanımlamaktadır. Çatı katı tavan döşemeleri, ara kat döşemelerinden yalıtım düzenlemesi yönünden çok büyük farklılıklar göstermektedir. Bodrum döşemeleri, rutubet/nem yalıtımı yönünden, bodrumsuz yapıların zemine oturan döşemelerinden daha fazla özenle detaylandırma bekleyen döşeme türlerindendir. Sayılan tüm döşemelerde; taşıyıcılık görevi, ses, ısı ve nem yalıtım özellikleri, yangın dayanımı, estetik işlevler gibi görevler söz konusu olabilmektedir.

a). Taşıyıcılık görevleri

Bunlardan taşıyıcılık özellikleri tüm döşemelerde vardır. Döşemeler bu açıdan kendi yüklerini ve üzerlerine gelen istif yüklerini taşı….. ya kirişler aracılığı ile veya doğrudan altlarındaki kolon, taşıyıcı duvar gibi düşey taşıyıcılara aktarırlar.çatı döşemelerinde yerine göre kar, rüzgar ve insan yükleri, ara kat döşemelerinde ölü ve hareketli yükler etki eder. Betonarme gibi düşey taşıyıcıları bütünleştirme özelliğinde olan döşemeler deprem ve rüzgar yükü gibi yatay yüklerin etkisinde ise düşey taşıyıcılarla birlikte yanal stabiliteyi sağlamayı birlikte üstlenirler. En alt kat döşemeleri ya doğrudan zemine otururlar (zemine oturan döşemeler) veya temel duvarları arasında bir açıklık geçecek şekilde mesnetlendirilirler (örneğin, ahşap kirişli döşemeler)

b). Ses yalıtım görevleri   

En alt kat döşemeleri, ses yalıtımı yönünden normal koşullar altında büyük sorun yaratmazlar. Yer altından geçen bir metrodan darbe sesinin gelmesi ender olan durumlardandır. Buna karşılık, ara kat ve üst kat döşemeleri, özellikle farklı aile birimlerinin yaşadığı hallerde, önlem alınması zorunlu kılmaktadır. Bir mekanı sınırlayan yapı elemanlarından ses ve gürültü kontrolü yönünden önemle üzerinde durulması gerekli olanı hiç şüphesiz ki ara kat döşemeleridir, çünkü bunlarda hem hava sesi, hem de darbe sesi sorun olabilmektedir. Özellikle bir konutta yürüme, koşma, zıplama, düşme gibi eylemler sonucunda darbe sesi, rahatsız edici bir düzeyde oluşmaktadır.
Döşemelerde sorun yaratacak en büyük gürültü kaynağı ise darbe sesidir. Buna karşı alınabilecek iki önlemden ilki, kolay ve ucuz bir yol olan döşem üstü ses yalıtıcı, yumuşak bir kaplama malzemesi ile örtmektir. İkincisi ise, iki kat arasında devam eden tüm tesisat boruları hem darbe, hem de hava sesine karşı yalıtılmalıdır.
Bir başka yaklaşım, yüzen şap adı verilen bir uygulamadır ki, bu çözümde taşıyıcı betonarme plak üzerine ve duvar kenarlarına ses yalıtım malzemeleri konulup üzerine 4-5 cm kalınlığında bir koruyucu beton tabaka (şap) dökülerek darbe sesinin yayılacağı ortam kesilmiş olur. Böylece yürünen yüzey ile betonarme döşeme arasında, sesi yalıtacak yumuşak bir tabaka oluşturulmakta, döşemenin duvarlar, tesisat boruları ile bağlantıları kesilmektedir. Bu çözümde bir bakıma, ara ses yalıtım malzemesi ile doldurulmuş iki tabanlı bir duvar yaklaşımı izlenmektedir.

c). Isı Yalıtım Görevleri

Isı yalıtımı arasından, ara kat döşemekleri ile en alt ve en üst döşeme arasında bir ayırım izlenmektedir. Ülkemizde geçerli olan ısı yönetmenliği; ısıtılmayan bodrum ve bina girişlerinde, açık geçitler üzerindeki döşemelerde, yatay ve eğimli düz sıcak çatı ve teras döşemelerinde, yönetmelikçe aranan minimum ısı yalıtım koşullarını vermiştir. Anlaşıldığı üzere  dış ile teması olmayan ara kat döşemelerinden geçen ısı, yine bina içinde kaldığı için, yönetmeliği hazırlayanlarca bir kayıp olarak algılanmamıştır. Bu görüş, merkezi bir ısıtma sistemiyle ve tamamı ısıtılan bir bina için doğru ise de her farklı yerleri, farklı derecede konut biriminin kat kaloriferi veya soba ile farklı yerleri, farklı derecede ısıtmaları durumunda ısıtmalar bir eşitsizlik yaratmaktadır. Yönetmelikte zemine oturan döşemelerin bile ısı yalıtımının önerildiği düşünüldüğünde, hem enerji tasarrufu, hem konut birimlerinin ısısal konforunun daha kolay ve adil olarak sağlanabilmesi için ara kat döşemelerinde ve konut birimlerini ayıran duvarlarda da minimum yalıtım önlemlerinin alınmasında yarar görülmektedir.

d). Su ve Rutubet Yalıtım

Zemine oturan döşemelerde, yükselen zemin suyuna ve kılcal ilerleyen neme karşı bir önlem olarak rutubet yalıtımı öngörülmektedir. Bodrum döşemelerinde zemin suyu seviyesinin durumuna göre suya veya basınçlı suya karşı yalıtım gerekecektir. Zemin suyu seviyesi döşemenin altında kalıyorsa, bodrum döşemesi üzerine bir bitümlü pestil gibi tabaka ile yalıtım yapılmalıdır. ara kat döşemelerinde su/rutubet yalıtımı ancak bazı özel veya ıslak mekanlarda (banyo, wc vb.) gerekebilir.

e). Döşeme Kaplama Malzemeleri

Döşemelerin taşıyıcı olan kısımlarının üstü darbelere, dış etkilere, sürtünme nedeniyle aşınmaya karşı dayanıklı bir malzeme ile kaplanır. Kaplama malzemesinin özellikleri döşemenin bulunduğu mekanın işlevine, estetik kaygı ve mimari isteklere göre belirlenir. Bir fabrikanın, bir laboratuarın döşeme kaplamasının asite dayanıklı olması, işlevsel yönden gerekebileceği  gibi konutlarda da linolyum, ahşap parke, taş karo plak, seramik plaklar, mermer, yerinde dökme mozaik gibi kaplamalar kullanılmaktadır.
Betonarme ve kagir binalarda yapılan betonarme döşemelerin kalınlıkları ve konulacak çelik çapları, aralıklı ve şekilleri çeşitli hesaplar sonunda, döşemenin boyut ve şekilleri ile üzerine gelen yük durumu göz önüne alınarak bulunur.