Batı dünyasını A’dan Z’ye tanımlayan 10 farklı mimari akım

Dünyanın var olduğu ilk günden bugüne kadar mimari yaratıcı, işlevsel ve genellikle toplumun kültürel yapısını yansıtan çok önemli bir araç olarak kullanıldı. Farklı bir deyişle mimari, herhangi bir zaman dilimi boyunca kültüre ve sanata açılan sonsuz ve sınırsız bir pencere olarak görüldü. Genellikle mimari tasarımlar birbirlerini tamamlayacak şekilde birbirlerinin üstüne inşa edildi. Her bir yapı, bir sonraki kültüre bir şekilde bir alt yapı hazırladı.

Antik Mısır Piramitleri veya klasik Yunan tapınaklarının günümüze kadar devam eden etkisini hayal edin. Bu eşsiz güzellikteki yapıtlar yalnızca kendilerinden sonra hayat bulan mimari yapılara değil, aynı zamanda modaya, endüstriyel tasarıma ve takı tasarımına da altyapı oluşturdu. Bu yazı dizimizde sizler için Batı dünyasının mimari akımlarını yansıtan tasarım harikalarını bir araya getirdik.

1-Antik Mısır Mimarisi

Tarihin en eski ve en güçlü toplumlarından biri olarak kabul edilen, Mısırlılar birçok önemli sanat eserine ilham kaynağı olan mimari yapılar ürettiler. Mısır kültürü denince hepimizin aklına gelen en önemli ve ilk eser piramitler olsa da, Mısırlılar’ın inşa ettikleri sadece bundan ibaret değil. Piramitlerden çok daha önce Mısırlılar, estetik güzelliği ve işlevselliği bir arada bulunduran ayrıntılı bir şekilde tasarlanmış muhteşem tapınaklar inşa etmeyi başardılar.

Muhteşem mühendislik kabiliyetlerini, zengin bir sembolizm ile harmanlayarak Mısırlılar yüzyıllardır pekçok topluma örnek oluşturan mimari kültürünün zeminini oluşturdular. Hem Antik Yunan, hem de Roma mimarisinde bu eserlerin karakteristik ve temel özelliklerini görmek mümkün.

Zaman Dilimi: Milattan Önce (M.Ö) 3.050’den 900’e kadar

En Önemli Yapı: Giza Piramitleri

2-Yunan ve Roma Mimarisi

Klasik mimarinin çatısı altında pek çok örneğine rastlanılan ve genellikle bu çatı altında toplanan Antik Yunan ve Roma mimarisi, o güne kadar bilinen kalıpların dışına çıkan çok önemli mimari yapılar oluşturdular. Yunanlar tarafından geliştirilen ve Dor, İyon ve Korint nizamı olarak adlandırılan kolon düzenleri günümüzde hala popüler olarak kullanılıyor. Atina Akropolisi’nden Kolezyum’a, Roma’daki Pantheon Tapınağı’na kadar tarihsel anlamda büyük önem taşıyan eserlerin bir çoğu, Yunan ve Roma dönemine aittir. 

Bu iki medeniyet aynı zamanda mühendisliğin ustaları olarak kabul görülürler. Romalıların özellikle ticari malzemeleri ve yaşamın kaynağı olan suyu Avrupa’dan taşımak için inşa ettikleri ana yol sistemleri ve kemerli su yolları da, bu medeniyetlerde mühendisliğin ne kadar ileri seviyelere ulaştığını gösteriyor.

Zaman Dilimi: Milattan Önce 850’den Milattan Son 476’ya kadar

En Önemli Yapı: Partenon Tapınağı

3-Bizans Mimarisi

Bizans mimarisi, M.S. 330 yılında İmparator Konstantin’in Roma İmparatorluğu’nun başkentini İstanbul’a taşımasıyla şekil almaya başladı. Antik Roma mimarisinin belirgin tüm özellikleri nu yeni mimari türünde hala devam ederken, mimari tarz gelişmeye başladı. Dekoratif uygulamalarda Yunan mimari tarzından faydalandılar. Mimarlar, Yunanlar döneminden beri benimsenen klasik düzenle birlikte çok daha fazla özgürlük ve hareket sahası kazandılar. Bizans toplumu uzun bir tarihi kültüre sahip olmasına rağmen, dönemin en önemli ve en meşhur eserleri Doğu Roma imparatorluğun en kuvvetli ve en kudretli olduğu orta dönemde vücut buldu.

İBu mimari akımla oluşturulan ilk eserler genellikle detaylı mozaik dekorasyonun tarz konusunda önemli bir gösterge olduğunu kanıtlar nitelikte. Bizans mimarisinin dünya üzerinde en bilinen örneği olarak Ayasofya kabul görmektedir. Ayasofya Osmanlı mimarisinin de bir parçası olan kubbeleri ile mühendislik kabiliyetlerinin ne kadar da ileri boyutta olduğunu gözler önüne seriyor. Ayasofya, 1520’li yıllara kadar dünyanın en büyük katedrali olma unvanını kimseyle paylaşmadı.

Zaman dilimi: 527’den 1453’e kadar

En Önemli Yapı: Ayasofya

4-Mezoamerikan Mimarisi

Mezoamerikan mimari, günümüzde Meksika’dan Kosta Rika’nın kuzeyine kadar uzanan kısımda yer alan yerli unsurlar ve yerli kültür tarafında oluşturulan mimari akımdır. Bu dönem denilince akla ilk olarak Maya mimarisi ve büyük basamaklı piramitler gelmektedir. Kentsel planlama, dini ve mitolojik inançlara göre şekil aldı. Çünkü bu toplulukların kültürlerine göre, mimari inançlarının somut halidir.

Mezoamerikan yapıtlar, teknolojik sorunların üstesinden gelmek için kullandıkları aşırı insan gücü ve ağır taş yapılarla literatürde kendine yer bulmuştur.

Zaman Dilimi: Milattan Önce 2000’den Milattan Sonra 1519’a kadar

En Önemli Yapı: Chichén Itzá da olarakda bilinmekte olan El Castillo Piramidi

5-Gotik Mimari

Avrupa kıtasında var olan ve pek çok ünlü kiliseden bazılarının tarzları, Fransa’da ortaya çıkıp bütün Avrupa kıtasına hızla yayılan gotik yapı stilinin örnekleridir. Sivri uçlu kemerler, kemerli payandalar ve kaburgalı tonozlar gotik mimarinin ana unsurlarını teşkil ediyor. Bu mimari akım da duvarların yüksekliği arttırılıp, ağırlığını azaltarak güneş ışığının cam resimlerden içeri sızması sağlanmaktadır.

Paris’te bulunan Notre Dame, Fransız Gotik mimari tarzının belki ilk örneği değildir ama kesinlikle en ünlü yapısıdır. İtalya da bulunan Milan Katedrali de başka kültür türlerinin gotik mimariye olan katkısını göstermesi bakımından çok önemlidir.

Zaman Dilimi: 1150’den 1530’a kadar

6-Neoklasik Mimari

Birçok sanat akımında olduğu gibi mimaride de, tıpkı gündelik hayatta olduğu gibi ne ekersen onu biçersin. Bunun en büyük delillerinden biri de Neoklasik dönem mimarisidir. Mimarlar, Rönesans Ustası olarak kabul edilen Palladio’un düşüncelerine geri döndüler. Palladio, Roma mimarisinin nicelik ve mükemmellik düşüncelerinden fazlaca etkilendi. Ortaya çıkan bu düşünce de, zaman içerisinde oldukça popüler olan Barok ve Rokoko tarzı mimariye bir reaksiyondu. Akım Paledyen mimarinin merkezi olarak kabul edilen Büyük Britanya’da başladı.

Amerika Birleşik Devletleri’nin başkenti olan Washington Neoklasik dönem eserleriyle doludur. Bunların arasında en meşhur olanları Beyaz Saray ve Lincoln Anıtı’dır.

Zaman Dilimi: 1730’dan 1925’e kadar

En Önemli Yapı: Beyaz Saray

7-Art Nouveau (Yeni Sanat) Mimarisi

Neoklasik akımın sahip olduğu biçimciliğe karşın, Art Nouveau (Yeni Sanat) uluslararası bir akım olarak kabul edilmektedir. Genellikle iç tasarımda ve mobilya tasarımında doğadan ilham alınarak oluşturulan kıvrımlı tasarımlar, en az yapıların estetiği kadar önemli kabul edilmiştir. Sanayi Devriminin etkisiyle yaşanan teknolojik ilerlemeler, demirin de sanatta kullanılmasına ve tasarımlarda hızla kendisine yer bulmasına olanak sağlamıştır.

Bu yenilikçi mimari akım Art Nouveau olarak bilinmekle birlikte, dünya çapında farklı adlarla da karşımıza çıkabilir. Bu farklı isimlere örnek vermek gerekirse İtalya’da ‘Liberty Style’, Almanya’da ‘Jugendstil’ ve Avusturya’da ‘Secession Art’ olarak biliniyor. 

Zaman Dilimi: 1890’dan 1914’e kadar

En Önemli Yapı: Hotel Tassel

8-Modern Mimari

20. yüzyılın ilk çeyreğiyle birlikte yükselişe geçen birçok farklı tarzda yapının iskeletini oluşturan modernist bir mimari akımdır. İkinci Cihan Savaşı’ndan sonra modern mimari ciddi bir gelişim göstermeye başlamıştır. Cam, çelik ve betonarmede teknolojisinde yaşanan ilerleme bu dönemin mimarisine birçok olanak sunmuştur. Hepsinden önemlisi modernizm, Neoklasik döneme karşı açılan büyük bir meydan okuma gibidir. İkinci Dünya Savaşı’nın tüm dünyada yarattığı ciddi yıkımdan sonra özellikle toplumu yeniden tanımlama ihtiyacı duyulmuştur.

Modernist akım aynı zamanda 20. yüzyılın en önemli ve en kıymetli eserlerini dünyamıza kazandırdı. Bauhaus Okulu’nun kurucusu Walter Gropius, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright ve Oscar Nirmeyer dönemin en önemli mimarları olarak kabul edilmektedir. Post-modern dönemde de etkisi devam eden kentsel planlama, yerleşim bölgeleri ve ticari mimarinin temelleri işte tam da bu dönemde atıldı. Şimdilerde dünyanın pek çok farklı şehrinde gördüğümüz gökdelenler bu dönemde gelişmeye başlamıştır. 

Zaman Dilimi: 1900’den 1960’a kadar

En Önemli Yapı: Le Corbusier tarafından tasarlanan Villa Savoye

9- Postmodern Mimari

1960 lı yılların başında temelleri atılmaya başlanılan Postmodern mimari, süslemelerin ve dekoratif elementlerin de artmasıyla 1990’lı yıllarda ivmelenmeye başladı.

Postmodern mimarinin bilinen ve kabul gören en önemli destekçilerinden biri Robert Venturi’dir. Venturi,1964 yılında bu mimari akımın ilk örneklerinden biri olarak literatüre giren Vanna Venturi evini inşa etti. Kanadalı Mimar Frank Gehry’nin çok önemli bir eseri olan Guggenheim Müzesi bu tarz mimarinin en uç noktası olarak düşünülüyor. 1997 yılı içerisinde inşa edilen bu yapının zaman içerisinde görüntüsü ilginç bir şekilde değişime uğruyor.

Zaman Dilimi: 1960 lardan 1990 lara kadar

En Önemli Yapı: Guggenheim Müzesi

10-Neo Fütürist Mimari

Ve en sonunda gelelim günümüz mimarisine. 20. yüzyılın son demlerinden başlayan bu akımla beraber mimarlar yeni teknoloji ürünlerinin de mimariye ciddi manada dahil edilmesi gerektiğini düşündüler. Bu dönemin ünlü mimarları, ekolojik olarak sürdürülebilir ve yüksek teknoloji ürünleri mimari tasarımlarda kullanarak şehirde yaşayanların hayat kalitesini önemli ölçüde yükseltmeyi hedeflediler. 

2007 yılında tasarımcı Vito Di Bari tarafından yazılan The Neo-Futuristic City Manifesto adlı kitapta yazdıklarıyla beraber bu yeni mimari dönem başlamış oldu. Akabinde Zaha Hadid’in de katkılarıyla bu yeni mimari akım çok daha fazla gelişim gösterdi. Bu akıma ciddi katkılarda bulunan bir diğer tasarımcı da Renzo Piano.

Zaman Dilimi: 2007 yılından günümüze

En Önemli Yapı: The Shard isimli Londra’da bulunan gökdelen

Benzer İçerik

Alıntı: https://mymodernmet.com/types-of-architecture/