Dünyanın İlk Kaloriferli Binası; İshak Paşa Sarayı

Sevgili insaatim.com takipçileri bu hafta sizlere dünyanın ilk kalorifer sistemine sahip yapısı olan İshak Paşa Sarayı hakkında paylaşım da bulunmaya çalışacağım.

Hadi hep birlikte bu büyüleyici yapıyı ve içindeki kalorifer sistemini inceleyelim.

İshak Paşa Sarayı:

Türk mimarisinin en güzide örneklerinden, bir sanat şaheseri niteliğinde olan İshak Paşa Sarayı, dünyanın ilk kalorifer tesisatı döşenen sarayıdır. Sarayın kalorifer tesisatı dışında su ve kanalizasyon sistemi de bulunmaktadır. 18. yüzyıl Osmanlı Mimarisi’nin en belirgin ve seçkin örneklerinden olan sarayın, sanat tarihi yönünden de büyük bir değeri vardır. Birleşmiş Milletler’in dünyada güneşin doğuşu ve batışının en güzel izlendiği yerler listesinde de yer almaktadır.

Rivayete göre, İshak Paşa, Ağrı Dağı’nın kudretinden ve büyüklüğünden nefret edermiş. Ağrı’da kendinden daha büyük bir şey olmadığına inandığı için yaptırdığı sarayın pencerelerini de Ağrı Dağı’na bakmayacak şekilde tasarlatmış. Ağrı Dağı’nın yakınında, Doğubeyazıt’ın beş kilometre uzağında, sarp kayalar üzerine kurulmuş olan İshak Paşa Sarayı; Fars, Selçuklu ve Osmanlı Mimarisi’nin özelliklerini birleştiren bir yapıdır. İstanbul Topkapı Sarayı’ndan sonra, son devirde yapılmış sarayların en ünlüsü ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Lale Devri’ndeki son büyük anıt yapısıdır.

Kartal yuvasını andıran 116 odalı bu saray aslında türbesi, cami, surları, iç ve dış avluları, divan ve harem salonları, koğuşları ile İshak Paşa Sarayı, saraydan öte bir külliyedir. Eskiden sarayın olduğu yer, sarayın tam ortada bulunduğu bir yerleşim merkeziydi. Ova tarafında evler, diğer yanlarda camiler, mezarlık ve diğer yapılar vardı. Fakat bu yapıların hepsi yıkılmıştır. Saray son yıllarda yapılan tamirat ile tamamen yıkılmaktan kurtarılmıştır. 7.600,00m2 alan üzerine inşaa edilmiş bu sarayın tamamlanması 99 yıl sürmüştür.

Hamam Sisteminden Etkilenmiş Kalorifer Tesisatı:

Sarayı sanat tarihi açısından değerlendiren ilk kişi, bir dönem Robert Kolej’de sanat ve mimarlık tarihi dersleri veren İngiliz akademisyen Godfrey Goodwin, 1971’de yayınladığı “A History of Ottoman Architecture” adlı çalışmasında, İshak Paşa’da hamam sisteminden esinlenmiş bir kalorifer sistemi olduğunu da ilk kez keşfeden kişi olmuştur.

Yapının saray bölümü iki kattan oluşmaktadır. 366 adet oda bu iki kat içinde yer almakta olup her odada taştan yapılmış ocaklar bulunmaktadır. Taş duvarlardaki boşluklar bütün yapının merkezi bir ısıtma sistemine sahip bulunduğunu göstergesidir. İlginçtir ki, bundan dört asır önce yapımına başlanan sarayda ısıtma sistemi merkezidir. Belirli bir yerde ısıtılan suyun sıcaklığı, kanallarla tüm odalara ulaştırılmış ve sarayın ısıtılması sağlanmıştır. Cami bölümünün ısıtılması da aynı yöntemle yerden ısıtma şeklindedir.

Radyatörlerin yaygınlaşmasının 20. yüzyıldan itibaren mümkün olduğu, 21. yüzyılın başlarında ise, radyatör ve merkezi ısıtma sistemlerinin popüler olmaya başladığı dikkate alındığında, İshak Paşa Sarayı sahip olduğu yerden ısıtma kalorifer sistemiyle çağının fersah fersah ilerisindedir.

Benzer İçerik

Benzer içerik için buraya tıklayın.