Ezberleri Bozan Mimar: Piranesi

Giovanni Battista Piranesi, İtalyan mimar, mühendis, mimarlık tarihçisi, arkeolog ve yazardır. Piranesi kendi döneminde -18. yüzyıl- olmak üzere pek çok mimar ve araştırmacı tarafından ‘karanlık, aşırılık, irrasyonellik, abartılılık, tuhaflık ve saçmalık’ olarak adlandırılan; romantiklerin, avangardın, mimar ütopistlerin ve hatta gotik romancıların öncüsü olarak kabul edilmektedir. Onun mimari düşüncesi de burada sözedilen pek çok sıfatı bir arada bulundurmaktadır.

Mimarlığa Bakışı

O, geçmişe bağımlı olmadan geçmişi referans alarak sanatı zanaatın parçası haline getirerek kopyalamadan özgür düşünceyle tasarım oluşturarak ‘’zıtlıktan iç içeliğe’’ dayalı bir mimari görüşe sahiptir. Bu nedenle ezberleri bozan bir mimar olduğu düşüncesi güçlenmektedir. Çünkü onun dönemine kadar mimari sadece görünene odaklanırken o düşünceleri sayesinde görünen ve imgeler arasındaki ilişkiselliğe vurgu yaparak mimarinin görünenden öte olduğuna değinmektedir. Bu nedenledir ki kendini çağdaşlarına karşı ‘’Onlar benim yeniliğimi küçümsüyor, ben onların korkaklığını.’’ Burada ‘yenilik’ ten kasıt özgürlük, sanat ve tasarlama eylemi olmakla birlikte ‘korkaklık’ tan kasıt bağımlılık, zanaat ve kopyalamadır.

Mimari Argümanını Savunma Metodu

Görüşlerini ifade edebilmek için farklı tekniklerde metinler ve çizimler kullanmıştır. Görüşlerini metin olarak ‘’ Roma mimarlığının kökenini Etrüsk’e, Etrüsk’ün köklerini de Mısır mimarlığına dayanmaktadır.’’ cümlesiyle dillendirmektedir. Roma ve Mısır mimarisinin aşkın bir mimari olarak anıtsal, ağırbaşlı, büyük ve sınırsız, yüceltici olarak tanımlamaktadır. Bunun yanında mimari argümanını desteklemek için caceri, capriccio tarzda özgün çizimler oluşturmuştur.

Carceri çizimlerde kafa karıştıran, bozulan geleneği, alışkanlıkların sembolü, karanlık ve sonsöz mekanlar, arada ve arafta dolaşan insan figürlerinin yarattığı aşkın imaj ve ışık-gölge oyunları ile oluşturulan perspektif çizimler yer almaktadır. Capriccio çizimlerde ise arkeoloji, mimari envanter ve sözlükle ilgili pek çok yıkılmış sutünlar, tabutlar, iskeletler, yılanlar, barok bulutlar, mimari kalıntılar içermektedir. Bu teknikte de ışık-gölge, koyuluk-açıklık, yakınlık-uzaklık gibi ilişkileri kullanarak farklı bir üslup oluşturduğu görülmektedir. Bu çizimlerinde özellikle arkitektonik kültürün izlerini vurgulamıştır. Bu çizimlerin insan dışı bir hayal gücü ürünü oldukları aynı zamanda sadece Piranesi’nin düşüncelerini kapsaması oldukça dikkat çekicidir. Bundan dolayıdır ki pek çok İngiliz-İtalyan-Fransız yazar ve düşünür kitlesine hitap etmektedir Piranesi.

Mimarideki Estetik Arayışı

Piranesi’nin kullandığı tekniklerin ortak noktası sürekli ritim ve devam eden elemanlar-hacimler, aşkın ve görkemli yapılar, ışık-gölge oyunları, mekana derinlik katan insan figürleri ile Roma-Mısır mimarlığını niteleyen ‘’aşkın’’ estetik etkisinin tasarlanması olmuştur. 

Yeni Mimarlık Tanımları

O, mimaride mekan ve nesnenin iç içe olduğunu ve bu ilişkiyi nesnelere ‘Küçük Mimarlık’; nesneleri içine alan mekana ise ‘Büyük Mimarlık’ terimlerini kullanarak açıklamaktadır. Mekanın aslında nesnesiyle birlikte bozulduğunu anlatmaktadır. Nesne ve mekan üzerine mimari envanter çizimleri göze çarpmaktadır. Bu çizimlerle yeni mimari biçim arayışlarını arşivlemektedir. Mimari olarak gerçekleştirdiği tek bir yapı bulunmaktadır. Santa Maria del Priorato, bu yapıda da nesne-mekan, küçük mimarlık ve büyük mimarlık arasında tanımladığı ilişkisellik iç içedir. Ona göre; metin, çizim, nesne-mekan aynı bütünün parçalarını oluşturmakta bu nedenle iç içe birbirini yaratmakta hatta bozmaktadır.

Benzer İçerik