Gökdelenler daha ne kadar yükselecek

İnsanoğlunun var olduğu ilk günden bugüne kadar içerisinde hep daha yükseğe çıkma, hatta gökyüzüne ulaşma isteği vardı. Tarih öncesi dönemlerdeki yapılarla başlayan bu gökyüzüne erişme yarışı, 19. yüzyıl sonunda Amerika Birleşik Devletlerinde başlayan gökdelen inşa etme çılgınlığıyla birlikte tüm dünyayı sarmış durumda.

2022 yılı itibariyle, Dubai’de bulunan 828 metre yüksekliğe sahip Burj Khalifa dünyanın en yüksek gökdeleni ve yapısı konumunda.

Halen yapımı devam etmekte olan ve tamamlandığında1008 metre yüksekliğe sahip olacak olan Cidde Kulesi ise herkes tarafından büyük bir merakla bekleniyor.

Bu devasa büyüklükteki kulelerden sonra tabi ki gelişmekte olan teknoloji sayesinde daha yüksek yapılar da inşa edilmeye çalışılacak. Bu yüksek gökdelenlerin yapılabilmesi için mühendisliğin tüm sınırları zorlanacak ve teknolojinin tüm nimetlerinden yararlanılacak. Ancak şimdi herkesin aklında tek bir soru var oda şu; İnsanlık daha ne kadar yükseğe çıkmayı başarabilir?

Gökdelen Çılgınlığı İlk Kez ABD’de Başladı

Tarihte bilinen ilk yüksek yapının, milattan önce (M.Ö) 8000 yılında inşa edilen 8.5 metre yüksekliğe sahip Eriha Kulesi olduğu tahmin ediliyor. Milattan önce 2570 yılında inşa edildiği tahmin edilen 138 metre yüksekliğe sahip Giza Piramid’i, yaklaşık 4 bin yıl boyunca insanlık tarihinin inşa etmeyi başardığı en yüksek yapı olarak kaldı. Giza Piramidinden epeyi bir zaman sonra 1311’de inşa edilen İngiltere’deki St. Paul Katedrali’nin Çan Kulesi Giza Piramid’ini sadece 10 metre kadar geçecekti.

İnsanların zihinlerini hep meşgul eden daha yüksek bina yapma fikri, gökdelenlerin ortaya çıkmasını sağladı. Üst üste dizili iş yeri ya da konutların olduğu çok yüksek binalar inşa etme fikri, 19. yüzyılın sonlarına doğru bir hayal olmaktan çıktı. Tüm gökdelenlerin atası sayılan 10 katlı “The Home Life Insurance Building”, 1885 yılı içerisinde Amerika Birleşik Devletleri’nin son derece önemli şehirlerinden biri olan Chicago’da inşa edildi.

Bu tarih gökdelen dünyası için milat noktası oldu. Bu tarihten itibaren ABD’nin farklı şehir ve eyaletlerinde gökdelenler hızla yükselmeye başladı.

Gökdelenler ilk başta taş yapılar olarak gökyüzünü süslemeye başladı. Ancak taş yapılar ile belirli bir yüksekliğe kadar çıkılabiliyordu. Çeliğin gökdelen yapımında kullanılmaya başlanmasıyla birlikte gökdelenlerin sayısı büyük bir hızla arttı ve bu yapılar daha da yükseğe çıkmayı başardı.

1931 yılında Empire State Building’in açılması ise gökdelen inşasında tarihi bir dönüm noktası oldu. 381 metre yüksekliğe sahip bu muhteşem yapı, Fransa’nın başkenti Paris’te bulunan ve 330 metrelik Eyfel Kulesi’nden daha yüksekti.

Empire State Building binasının yapılmasının ardından Birleşik Devletlerde inşa edilen 417 metrelik World Trade Center ve 1974 yılında inşa edilen 442 metrelik Willis Tower uzun süre dünyanın en yüksek binaları ünvanına sahip oldular.

Asya, Avrupa, Orta Doğu ve Diğer Pek Çok Yerde Gökdelenler Yükselmeye Başladı

Amerika’da başlayan gökdelen inşası furyası Asya, Avrupa ve Orta Doğu başta olmak üzere dünyanın farklı bölgelerine hızla yayıldı. 1998’de Malezya’nın Kuala Lumpur şehrinde inşa edilen 451 metre yüksekliğine sahip Petronas Kuleleri, Tayvan’ın Taipei kentinde 2004 yılında inşa edilen 508 metrelik Taipei 101 ve 2010 yılı içerisinde Dubai’de inşa edilen 828 metrelik Burj Khalifa, sırayla en yüksek gökdelen unvanını ele geçirmeyi başardı. Suudi Arabistan’ın Cidde kentinde an itibariyle yapımı devam etmekte olan Jeddah Tower ise tamamlanınca yüksekliği 1 kilometreyi geçen ilk yapı olacak ve dünyanın en yüksek binası olma ünvanını ele geçirecek.

Peki ama şimdi tüm mühendislerin ve mimarların aklında yalnızca bir soru var o soruda; gökdelenler daha ne kadar yükselecek? Binaların yüksekliği arttıkça binanın statik yapısı ile ilgili mühendislerin çözmesi gereken sorunlar da derinleşmekte. Bu sorunların en başında rüzgar problemi geliyor. Zemin katta hissedilen ufak bir esinti 45’inci katta uğultu yaratacak kadar şiddetlenebiliyor. Yüksek yapının çevresinde dolaşan rüzgar, binanın dış cephesinde yapının bir yandan öbür yana sallanmasına neden olan büyük ve tehlikeli türbülanslı girdaplar oluşturabiliyor. Bu sorunu çözmek için mühendisler değişik ve sıra dışı tasarımlar ortaya koyarak rüzgarın üstesinden gelmeye çalışıyorlar.

Örnek vermek gerekirse Asya’nın dev ülkelerinden olan Çin’in Shanghai kentindeki Shanghai World Financial Center’in şişe açacağı şeklindeki yapısı rüzgar geçişini ve rüzgarın bina üzerindeki olumsuz etkisini azaltmak için özel olarak tasarlandı. Ya da Tayvan’da bulunan Taipei 101 binasının üst üste konulmuş hediye paketlerini anımsatan mimari tasarımı binayı sallayabilecek olası rüzgarları yavaşlatabiliyor. Avrupa’nın en yüksek binası ünvanına sahip olan Rusya’nın St. Petersburg kentindeki 462 metrelik Lakhta Center’ın sulu boya fırçasının ucuna benzeyen tepesi de mühendisler tarafından rüzgarı yavaşlatmak amacıyla özel olarak tasarlandı.

Gökdelen yapımında yalnızca rüzgar değil yapısal bazı sorunlar da mühendislerin çözmesi gereken esas problemler arasında yer alıyor. Ancak gelişen teknolojiyle birlikte bilhassa son dönemde mikro silika ve uçucu kül gibi malzemelerin yapı sektöründe kullanımının betonu eskisinden 10 kat daha güçlü hale getirmesi ve çeliğin de eskisinden daha dayanıklı olarak üretilmeye başlanması ile daha yüksek binaların yapılmasının önü açıldı. 

İstanbul’un En Yüksek Gökdeleni Yolda

Yüksek Binalar ve Kentsel Habitat Konseyi (CTBUH) tarafından açıklanan Şubat 2022 verilerine göre İstanbul’daki Merkez Bankası binası 352 metre yüksekliği ile İstanbuldaki en yüksek gökdelen olacak. Siteye göre binanın yapımı henüz tamamlanamadı. İstanbul’un en yüksek ikinci gökdeleni ise sahip olduğu 284 metre yükseklik ile Skyland Office Tower. Skyland Residential Tower da aynı yüksekliğe sahip.

İstanbul’da 2022 yılı Nisan ayı itibarıyla 150 metreden yüksek toplam 48 adet bina bulunuyor. Sahip olduğu bu 48 adet bina ile İstanbul Avrupa’da en çok gökdelene sahip şehir konumunda.

Benzer İçerik