İhracat Çeşitleri…

İhracatçı Kimdir?

İhraç edilecek mala göre ilgili ihracat birliğine üye olan, gerçek usulde vergiye tabii olan gerçek ve tüzel kişi tacirler, esnaf ve sanatkar odalarına kayıtlı olup, üretici niteliğine sahip esnaf ve sanatkarlar ile joint-venture ve konsorsiyumlardır.

İHRACATTA İZLENECEK PROSEDÜRLER

İhraç edilecek Ürüne – İhracatın Şekline – İhracat Yapılacak ülkeye göre farklılaşmaktadır.

İHRACAT ÇEŞİTLERİ

A. İHRACATIN ŞEKLİNE GÖRE

1. ÖZELLİK ARZ ETMEYEN İHRACAT

İhracı yasak ya da bir kurumun iznine bağlı olmayan ya da kayda bağlı mallar listesi dışında bulunan veya kayda bağlı olmaksızın yapılan ihracat “Özellik Arz Etmeyen” ihracat sayılır.

İhracatçı, ihracatı onay ve kayıt için İhracatçı Birliklerine bildirir. Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM), ilgili meslek kuruluşları ve bankadan (döviz alım belgesi), Gümrük Beyannamesi ve gerekli diğer belgelerle Gümrük İdaresine müracaat ederek ihracat gerçekleştirilir. İhracat bedeli döviz yurda getirilir. İhracat için kullanılan ihracat kredisi yurda getirilerek ihracat kapatılır.

2.KREDİLİ İHRACAT

İki ve çok taraflı kredi anlaşmaları dışında kalmak kaydıyla, ihracat bedelinin Türk Parası Kıymetini Koruma mevzuatında öngörülen süreler içerisinde yurda getirilmesini öngören bir satış şeklidir. Kredili ihracat, uluslararası bankacılık usulleri çerçevesinde yapılmaktadır. Yetkili bankalar ve ihracatçılar belirlenen süredeki ödemeler ile kredi sözleşmesinde yer alan taksitlerin, süresi içerisinde ülkeye getirilerek bir bankaya satılması ile ilgili önlemleri almak zorundadırlar. Kredili ihracat da, ihracat bedelleri satış sözleşmesinde belirlenen vadeleri izleyen 30 gün içerisinde tahsil edilir.

İhracatçı malın cinsi, ödeme planı ve ödeme süresini içeren satış sözleşmesinin aslı ve tercümesi ile İhracatçı Birliklerine müracaat eder, Gümrük İdaresi gümrük beyannamesi üzerine “Kredili İhracat” şerhi düşerek ihracatın gerçekleşmesini sağlar.

Fiili ihraç tarihinde başlayan kredili ihraç süresi; Dayanıksız Tüketim Mallarında 2 yıl, diğer mallarda 5 yıl olarak belirlenmiştir.

3. TRANSİT TİCARET

Bir ülkeden satın alınan bir malın, transit olarak veya doğrudan doğruya bir başka ülkeye ihracı söz konusu ise; alış ve satış bedelleri arasında fark olmak üzere, mal bedelleri için transfer yapılarak veya yapılmaksızın satın alınan yabancı menşeli veya Türk menşeli olup yurt dışına satılmış (serbest bölgelere yapılan satışlar dahil) malların transit olarak veya doğrudan doğruya, İthalat ve İhracat rejimi hükümlerine tabi olmaksızın başka bir ülkeye ya da serbest bölgelere satılmasıdır.

4. KONSİNYE İHRACAT

Kesin satışı daha sonra yapılmak üzere dış alıcılara, komisyonculara, şube ve temsilciliklere mal gönderilmesi şeklinde yapılan ihracat biçimidir.

İhracatçı Gümrük Beyannamesi ile ilgili İhracatçı Birliği’ne başvurur. İhracatçı Birliği’nin 90 gün içerisinde kullanılması kaydıyla verilen izinle Gümrük İdaresine başvurulur. Malın kesin satışı sonrası ihracatçı, 30 gün içerisinde kesin satış faturası ve diğer belgelerle durumu ilgili İhracatçı Birliği’ne ve ihracat bedelinin geleceği aracı bankaya bildirir.

Malın fiili ihraç tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde satılması gerekmektedir. Haklı ve zorunlu nedenlerle izni veren merci tarafından 1 yıla kadar uzatılabilir.

5. GEÇİCİ İHRACAT (HARİÇTE İŞLEME REJİMİ)

Az veya çok işçilik görmek, izabe edilmek, ambalajlanmak veya diğer nedenlerle, mamul, yarı mamul ve hammaddelerin yurtdışına geçici olarak gönderilmesi kapsamında geçici olarak yapılan işleme geçici ihracat denir.

Hariçte işleme rejimi, serbest dolaşımdaki eşyanın, işlenmek üzere Türkiye gümrük bölgesinden geçici olarak üçüncü ülkelere gönderilmesi ve bu faaliyetler sonucu elde edilen ürünlere tam veya kısmi muafiyet uygulanmak suretiyle yeniden serbest dolaşıma girmesidir. Hariçte İşleme rejimi kapsamında yapılacak ihracat mal çeşidine göre üç farklı yolla gerçekleştirilir.

A. Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM): Hammadde, yardımcı madde, yarı mamul ve ambalaj malzemelerinin daha ileri bir düzeyde işlem görmek üzere üçüncü ülkelere gönderilmek istenmesi halinde Hariçte İşleme İzin Belgesi verilir.

B. Maden İhracatçı Birlikleri: Maden cevheri ve konsantrelerinin, izabe edilmek ve işlenmek üzere üçüncü ülkelere gönderilmek istenmesi halinde Hariçte İşleme İzin Belgesi verilir.

C. Gümrük Müsteşarlığı: Tamirat amaçlı garanti hükümleri uyarınca veya bir imalat hatası nedeniyle dışarıya gönderilen eşya yerine ithal edilecek ürünler için Hariçte İşleme İzin Belgesi verilir. Hariçte İşleme İzin belgelerinin süresi 12 ay olup, 1 yıla kadar ek süre verilebilir.

6. BEDELSİZ İHRACAT

Karşılığında yurda herhangi bir bedel getirilmeksizin yurtdışına mal gönderilmesi bedelsiz ihracattır.

a. Gerçek ve tüzel kişiler tarafından götürülen ve gönderilen hediyeler,
b. Miktarı ticari teamüllere uygun numuneler ve reklam eşyası,
c. Daha önce usulüne uygun olarak ihraç edilmiş malların bedelsiz gönderilmesi ticari örf ve adetlere uygun parçaları, fireleri garantili olarak ihraç edilen malların garanti süresi içerisinde yenilenmesi gereken parçaların ihracatında İhracatçı Birliği’ne üyelik şartı aranır. a ve b bendinde öngörülen bedelsiz ihracat için yetkili kurumlar;

· Değeri 10.000 $’dan az ise; Bedelsiz İhracat Formu doldurularak Gümrük İdareleri ve Posta Gümrükleri aracılığı ile,

·  Değeri 10.000 $’dan fazla ise; üç nüsha Bedelsiz İhracat Formu doldurularak ilgili İhracatçı Birliği izni ile,

· Değeri 25.000 $’dan fazla ise; İhracatçı Birliği’nin görüşü ile Dış Ticaret Müsteşarlığı izni ile

Bedelsiz İhracat izinlerinin geçerlilik süresi 1 yıldır. 1.000 $’ı geçmeyen malların bedelsiz ihracı İhracatı Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu (DFİF)’e tabi değildir.

7. BAĞLI MUAMELE VEYA TAKAS YOLUYLA YAPILACAK İHRACAT

“Karşılıklı Ticaret” olarak adlandırılan ve kısmen de olsa ödemenin para yerine malla yapıldığı ticaret kapsamında yer alır. İhraç edilen malın tümüne veya bir bölümüne karşılık mal alındığı bir ticaret şeklidir. İhraç veya ithal edilen mal, hizmet veya teknoloji transferi bedelinin kısmen veya tamamen mal, hizmet, teknoloji transferi, veya kısmen döviz ile karşılandığı bir ödeme şeklidir.

İhracatçı bağlı muamele taleplerini; (Malın cinsi, standardı, kalitesi, teslim şekli, teslim yeri, birim ithal ve ihraç fiyatları, değeri ve süreyi içeren Bağlı Muamele ve Takas Anlaşması ile 6 nüsha başvuru formu ile) üye olunan ya da bağlı bulunan bölgedeki İhracatçı Birliği’nin izni ile gerçekleştirilir. Bağlı muamelelerde süre 6 ay olup, 2 yıla kadar uzatılabilmektedir. İhracat ve İthalat bedellerine ilişkin kapatma aracı bankalarca sonuçlandırılır. İki ülke arasındaki işlemler TAKAS; ikiden çok ülke arasında yapılan işlemler BAĞLI MUAMELE olarak adlandırılır.

8. TİCARİ KİRALAMA YOLUYLA YAPILAN İHRACAT

Malların bir bedel karşılığında, belirli bir süre kullanmak üzere geçici olarak yurtdışına çıkarılmasına imkan tanıyan bir ihracat yöntemidir.

İhracatçı, ihracat taleplerini (yurtdışındaki firma, kiralanacak malın cinsi, teknik özellikleri, miktarı, birim fiyatı, değeri, tutarı, kira süresi, kira bedeli, ödenme şekli, teslim yeri bilgilerini kapsayan kira sözleşmesini içeren başvuru formu ile) Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracat Genel Müdürlüğü’ne iletir. Genel Müdürlük ihraç talebini; ilgili Gümrük İdaresi, Kambiyo Müdürlüğü ve aracı Bankaya bildirir.

Ticari kiralamaya konu malın yurtdışına kesin satışına ilişkin talep, iznin verildiği Dış Ticaret Müsteşarlığınca sonuçlandırılır. Ticari Kiralamaya konu olan malın yurtdışına kesin satışı halinde, satış bedeli faturanın kesilmesinden itibaren 30 gün içerisinde yurda getirilir.

9. SINIR TİCARETİ

Komşu ülkelerin sınır yörelerinde karşılıklı olarak zorunlu ihtiyaçlarını karşılamak üzere gerçek kişiler eliyle yaptıkları ticari işlemlerdir.

Sınır bölgelerinde bulunan Valiliklerce gerçek kişilere (vergi numarası sahibi) verilen sınır ticareti belgesi sahiplerinin yetkili İl Valiliklerinden, gümrük beyannamesi bazında alacakları izinle ilgili Gümrük İdarelerine müracaat ederler.

10. YURTDIŞI FUAR VE SERGİLERE KATILMA

Yurtdışı fuar ve sergilere katılım düzenleyecek fuar organizatörü firmalar, “Uluslararası Ticari Fuar ve Sergi Organizasyonu Yeterlilik Belgesi Başvuru Formunu” bağlı bulundukları odaya onaylatarak, “Yeterlilik Belgesi” veya “Geçici Yeterlilik Belgesi” almak üzere Dış Ticaret Müsteşarlığı’na başvururlar. DTM-İhracat Genel Müdürlüğü, fuar ve sergi katılımı müracaatları katılım taleplerini Gümrük İdaresine bildirir. Fuara gönderilecek mal ve eşyanın “bedelli” veya “bedelsiz” yurt dışına çıkışı için Gümrük İdarelerinden izin alınır. Fuar ve sergilerin bitişinden 90 gün içinde malların aynen veya satılmaları halinde bedellerinin aynı süre içerisinde yurda getirilmesi gerekmektedir.