Taşı Taş Gibi Ahşabı Ahşap Gibi Göstermek

’Malzemenin doğasını bilmek ve ona bağlı kalmak’ yaklaşımı, mimarlık bilgisinin sanatsal ve bilimsel olarak ikiye bölünüşünün başladığı 17. yy’dan itibaren şekillenen pozitivist düşüncenin bir yansıması olarak ortaya çıkmıştır. Bu yaklaşımın temelleri aslında 18. yy’da malzemenin doğasına bağlı kalmak tartışmalarıyla Vitravius’un Mimarlık Üzerine On Kitap eserinin incelenmesiyle başlamıştır. Bu tartışmalar zamanla öznel düşüncelere dönüşerek şekillenmiştir.

• Carlo Lodoli her malzemenin kendine has bir doğası olduğunu ve tasarımın malzemenin doğasına boyun eğmesi gerektiğini açıkça ifade eden ilk mimarlardandır. Ona göre biçim, inşaat ve süs sadece malzemenin kendi içsel doğasından (indoledella materia) gelen özelliklerle belirlenmelidir. Bunu ‘doğruluk’(dürüstlük) kavramıyla ifade etmiştir.

• Lodoli’ yi yarım asır sonra Fransız mimar Jean-Nicolas-Louis Durand da malzeme kullanımında dürüstlüğün erdeminden bahsetmiş, mimarlık ders notlarını derlediği kitabında malzemelerin kendilerini ‘oldukları gibi’ göstermeleri gerektiğini savunmuştur. Durand malzemenin doğasını o malzemenin biçimi olduğunu söylemiştir.
• Durand’ dan yarım asır sonra Violet-le Duc, malzemelerin doğalarına uygun bir şekilde kullanılmasını yine ‘doğruluk’ kavramıyla özdeşleştirmiş temel olarak bu doğanın malzemenin kapasitesi anlamına geldiğini ileri sürmüştür. Örneğin taşı taş, ahşabı ahşap, demiri demir yapan şey, gergi ve basınç kuvvetlerine karşı gösterdikleri dirençlerdir. Yine bu malzemelere uygun ölçek, orantı ve süs sistemi benimsenerek mimari ürünler oluşturulması gerektiğini vurgulamıştır. Bu yaklaşımın ise Frank Lloyd Wright’ın ‘Organik Mimarlık’ olarak tanımladığı teorisinin gelişiminde önemli bir etken olduğundan bahsedilmektedir.

• Frank Lloyd Wright, ‘Mimarlık malzemenin doğasındadır’ demiştir ve ‘Organik Mimarlık’ anlayışını ortaya koymuştur. Wright’a göre doğa, içten gelen ve bir şeye yapısını ve görünümünü kazandıran yaşam ilkeleridir (life principle). Wright’ın içsellik olarak ifade ettiği kavram doğallığın o malzemenin içinde oluşu aslında, onun aslını oluşturmuş olması olarak tanımlanmıştır. Bu nedenle Wright’a göre mimar malzemenin doğasını içindeki doğal düzeni (natüre-pattern) bütüncül bir tasarım olarak okuyabilen kişidir. Eğitimli bir hayal gücü her malzemenin ‘içsel stilini’ (inherent style) görebilir. Bu içsel stili Wright, ‘karakter’ olarak tanımlamıştır. ‘Karakter’, içten gelen yaşam ilkesinin doğasına uygun olarak aldığı biçim, bir şeyin kendisini doğal olarak ifade edişidir. Örneğin; taşın doğası, içindeki geometrik formlardır. Wright mimarları malzemenin formunu, düzenini, gramerini okumaya davet etmektedir. Yani Wright malzemenin doğasını sanatsal bir mesele haline getirmiştir. Ve malzeme için bu bağlamda seçilen imgelerden bir yapı üretmiştir.

Projede Kullanılacak Malzeme Bağlama ve Proje Koşullarına Göre Şekillenmelidir

Yıllar süren tartışmalar sonucu ortaya atılan malzemenin doğası kavramı, teorisyenlerin kişisel yaklaşımlarını ifade eden öznel ifadelere dönüşmüştür. Çağdaş mimarlıkta ise Peter Zumthor, Jean Nouvel gibi mimarların malzemenin doğasına yaklaşımları farklı olmuştur. Fakat düşüncelerindeki ortak fikir her projenin kendi koşullarında ve bağlamın farklı ögeleriyle kurduğu ilişkiler doğrultusunda kullanılacak malzemenin kullanım şeklinin ve biçiminin değişeceği olmuştur.

Benzer İçerik