Uzay Kafes Sistemi ve Teknik Şartnameleri

1. ŞARTNAMELER
Uzay kafes sistem analizleri, imalat ve montajları yapılırken aşağıdaki şartnamelerden faydalanılmıştır.

• TS 648 ÇELİK YAPILARIN HESAP VE YAPIM KURALLARI
• TS 3357 ÇELİK YAPILARDA KAYNAKLI BİRLEŞİMLERİN HESAP VE YAPIM KURALLARI
• TS 498 YAPI ELEMANLARININ BOYUTLŞANDIRILMASINDA ALINACAK YÜKLER

2. HESAP YÖNTEMİ
Uzay kafes sistem yapılar yüksek derecede hiperstatik olması nedeni ile hiçbir basitleştirici kabul yapılmadan bilgisayar yardımı ile çözülür. Firmamız uzay kafes sistemlerin statik çözümü için deplasman (matris) yöntemi ile analiz yapan SAP 2000 ve Framecad bilgisayar programını kullanmaktadır. Sisteme etkiyen tüm dış yükler düğüm noktalarındaki kürelere etkimektedir. Dış yükler, uzay çatının her düğüm noktasında küreler vasıtası ile borulara eksenel kuvvet olarak aktarılıp sistematik olarak mesnetlere kadar iletilir. Aksi belirtilmedikçe uzay sistem borularına elemanlarda moment doğuracak şekilde (boru eksenine dik yönde) yükleme yapılmaz. Uzay kafes sistemi oluşturan elemanlar statik analizden çıkan kuvvetler altında elastik teori kullanılarak dizayn edilir.

3. YÜK DEĞERLERİ
Uzay kafes sistemin statik analizinde göz önüne alınacak yük kriterleri;
3.1. Esas (zati) yükler
Zati yükler sistemi oluşturan elemanların (Uzay kafes sistem, Aşık sistem, Çatı kaplaması) öz ağırlığından oluşan yüklerdir.
3.2. Hareketli yük
Uzay kafes sistemin kullanım amacına göre sisteme etkiyen hareketli yük var ise belirlenir, (uzay kafes sistemin batar kat olarak kullanılması durumu)
3.3. Servis yükler
Tesisat, aydınlatma, kedi yolları, asma tavan, noktasal tekil yükler vs. oluşmaktadır.
3.4. Kar yükü
3.5. Rüzgar yükü
3.6. Deprem yükü
3.7. Sıcaklık etkisi

4. UZAY KAFES SİSTEMİN BİLEŞENLERİ
Uzay kafes sistemler boru, konik, cıvata ve kürelerden oluşmaktadır. Çubuklardaki basınç kuvveti, kürelere konikler vasıtası ile, çekme kuvveti ise civatalar vasıtası ile aktarılmaktadır. Uzay kafes sistem elemanlarında kullanılan parçaların malzeme kaliteleri ve bunların emniyet gerilmeleri aşağıda verilmiştir.
4.1. Borular
Uzay kafes sistemde kullanılan boruların kesitleri, statik analiz neticesinde çıkan kuvvetlere göre elastik teori kullanılarak tayin edilir. Borular DIN 17100’e göre düşük karbonlu kaynaklanabilme kabiliyeti yüksek St 37.2 veya St 52.3 dikişli borudur.
4.2. Civatalar
Uzay kafes sistemin düğüm noktalarında (kürelerde) genellikle sekiz adet boru elemanı birleşir. Düğüm noktalarındaki küreler, maruz kaldıkları kuvvetleri (basınç veya çekme) sağlıklı olarak aktarabilmeleri için Ø60mm ile Ø150mm arasında değişen çaplarda kullanılmaktadır. Firmamız düğüm elemanı olarak sfero döküm küre kullanmaktadır. Sistemimizde sfero döküm kürelerin kullanılmasının nedeni bu elemanların büyük kuvvetler altında kırılma ve çatlama olmadan şekil değiştirerek kuvvet taşımaya devam etmesidir.

5. AŞIKLAR
5.1. Aşık (Eğim) Dikmeleri 
Aşık dikmeleri, uzay kafes sistemde çatı eğimini oluşturmak için üst başlık kürelerine bağlanan elemanlardır. Aşık dikmelerinin boyu çatı eğimine bağlı olarak değişir. Bu elemanlar bir ucunda üst başlık kürelerine bağlantı için konik parça, diğer ucunda ise kutu profil aşık bağlantısı için sacdan bükülmüş “U” kesit kaynatılmış borudan oluşmaktadır. 
5.2. Aşıklar
Uzay kafes sistem üzerine kaplanacak çatı kaplama cinsine göre minimum 2.50 mm kalınlığında genellikle kutu profil malzemeden oluşur. Aşıklar, eğim dikmeleri üzerindeki “U” parçalara cıvatalara bağlanmaktadır. Küreler arasındaki mesafe (iki aşık arası mesafe) kaplama malzemesine göre geniş kaldığı durumlarda mahyadan dereye kadar eğim dikmeleri üzerinden mertek profili monte edilir. Bu profil üzerinden istenilen aralıkta aşık monte edilir.

6. KOROZYONA KARŞI KORUMA
6.1. Tüm cıvata ve somunlar ortalama 25 mikron kalınlığında elektro galvaniz kaplamalıdır.
6.2. Küreler isteğe bağlı olarak sıcak daldırma yöntemi ile ortalama 80 mikron kalınlığında galvaniz kaplamalı olarak kullanılır veya ortalama 25 mikron kalınlığında elektro galvaniz kaplama üzerine ortalama 70 mikron kalınlığında istenilen renkte polyester elektro statik toz fırın boya ile boyanabilir.
6.3. Borular ve aşıklar gerekli yüzey temizliği yapıldıktan sonra ortalama 70 mikron kalınlığında istenilen renkte polyester elektro statik toz fırın boya ile boyanır. İsteğe bağlı olarak boru ve aşıklar boyadan önce galvaniz ile kaplanabilir.

7. NAKLİYE
Uzay kafes sistem elemanları taşıma esnasında dağılmayacak, çizilme ve zedelenmelere maruz kalmayacak şekilde tek tek poşetlenip modüler özel ambalajlarda montaj sahasına nakledilirler. Bu şekilde montaj sırasında geniş stok alanı gerektirmeyen, yükleme ve boşaltmada kolaylık sağlayan, hava şartlarından etkilenmeyen güvenli bir taşıma sağlanır.

8. MONTAJ
Montaj başlamadan önce montaj şefi, uzay kafes sistemin mesnetlerini ve akslarını kontrol edip şantiye sorumlusundan teslim alır. Herhangi bir şekilde montaja engel ya da uygun olmayan durumları bildirerek düzeltilmesini ister. Montaja ancak uygun koşullar sağlandıktan sonra başlanır.
Bütün uzay kafes sistem elemanları zorlanmadan ve serbest eksenel durumda cıvataları sonuna kadar sıkılarak yerlerine takılırlar. Montaj sırasında montaj şefinin talimatlarına uygun olarak sistemin geçici mesnetlenmesi, sisteme gerekli ters sehimin verilmesi ve yapının genel güvenliği sağlanarak hiçbir cıvata gevşek olmayacak ve bütün uzay sistem elemanları tam aksında olacak şekilde montaj tamamlanır. 
En çok kullanılan montaj yöntemleri;

1. Sistemin komple yerde kurulup daha sonra vinçlerle kaldırılması,
2. İstenilen yükseklikte doğrudan tekli veya üçlü elemanların montajı,
3. İlk iki yöntemin birlikte kullanılması,
4. Sistemin montaj seviyesinde kurulup raylar üzerinde kaydırılarak nihai pozisyonunda sabitlenmesi.

Sahada kaynak yapılmasından kaçınılmakla birlikte, özellikle mesnetlemeler ya da dere ve aşık sisteminde yapılması gerekli olan kaynaklar uygun şekilde paslanmaya karşı korunur.